อยู่ไฟหลังคลอด การรักษาสำคัญจากแพทย์แผนไทย

19

การคลอดบุตรเป็นภารกิจที่สำคัญสำหรับผู้หญิง ซึ่งต้องเสี่ยงชีวิตในขณะคลอดบุตร แม้ว่าปัจจุบันการคลอดบุตรจะไม่อันตรายเท่าในอดีตเนื่องจากมีการรักษาทางการแพทย์ที่ดีขึ้น แต่ในอดีตการคลอดบุตรถือเป็นเรื่องที่มีความเสี่ยงสูงสำหรับทั้งแม่และเด็ก และหลังจากการคลอดแล้ว แม่ยังต้องมีการฟื้นฟูสุขภาพเพื่อให้พร้อมในการดูแลลูกน้อย

ในประเทศไทยมีการปฏิบัติแบบดั้งเดิมที่เรียกว่า “อยู่ไฟหลังคลอด“ เพื่อช่วยให้แม่ฟื้นฟูสุขภาพหลังคลอดบุตร คำว่า “อยู่ไฟ” หมายถึงการใช้ความร้อนจากไฟเพื่อรักษาบาดแผลจากการคลอดและฟื้นฟูสุขภาพของแม่ การรักษานี้ไม่เพียงช่วยให้ฟื้นฟูสภาพร่างกาย แต่ยังช่วยในการฟื้นฟูสภาพจิตใจของแม่ด้วย

 

ประโยชน์ของการอยู่ไฟหลังคลอด

ตั้งแต่อดีตคนไทยได้ค้นหาวิธีที่มีประสิทธิภาพที่สุดในการฟื้นฟูสภาพร่างกายของผู้หญิงหลังคลอด และพบว่าความร้อนจากไฟเป็นยาธรรมชาติที่สามารถช่วยรักษาบาดแผล กระตุ้นการไหลเวียนของเลือด และบรรเทาอาการปวดและเครียดได้ ดังนั้นการอยู่ไฟจึงถูกนำมาใช้ในการรักษาหลังคลอด ร่วมกับการใช้สมุนไพรและการนวด

 

ขั้นตอนการอยู่ไฟ

หลักการของ อยู่ไฟหลังคลอด คือการให้แม่อยู่ในสภาพแวดล้อมที่มีความร้อนอย่างน้อยหนึ่งสัปดาห์และไม่เกินหนึ่งเดือน โดยการนวดด้วยความร้อนและการควบคุมอาหารก็เป็นส่วนสำคัญในกระบวนการนี้

ในระหว่างการอยู่ไฟ แม่จะนอนบนเตียงไม้ที่ยกสูงขึ้นโดยมีเครื่องทำความร้อนหรือตู้อบความร้อนอยู่ใต้เตียง การนวดด้วยความร้อนจะถูกนำมาใช้บนท้องและสะโพกทุกวัน โดยใช้ลูกประคบสมุนไพรที่ทำจากเกลือทะเลและใบตอง การปฏิบัติในแต่ละภูมิภาคอาจแตกต่างกันไป

 

วัสดุที่ใช้ในการอยู่ไฟ

เชื้อเพลิงที่ใช้ในการ อยู่ไฟหลังคลอด ต้องเป็นไม้ที่ไม่เป็นพิษและไม่มีควันมาก ไม้ที่ใช้มักเป็นไม้จากต้นไม้ที่ยังมีชีวิตและมีชื่อเป็นมงคล หลังจากนั้นไม้จะถูกตากแดดให้แห้งและนำมาทำเป็นเชื้อเพลิงสำหรับการอยู่ไฟ

 

การนวดและการอบสมุนไพร

นอกจากการใช้ไฟแล้ว ยังมีการรักษาอื่น ๆ ที่ใช้ในระหว่างการอยู่ไฟ รวมถึงการอบสมุนไพรและการนวดด้วยลูกประคบสมุนไพร การอบสมุนไพรจะใช้เต็นท์ที่ทำจากไม้ไผ่และผ้าคลุม โดยมีหม้อต้มน้ำสมุนไพรอยู่ด้านล่าง เต็นท์จะเชื่อมต่อกับหม้อต้มน้ำด้วยท่อไม้ไผ่เพื่อส่งไอน้ำสมุนไพรขึ้นมา การอบสมุนไพรช่วยขับของเสีย กระตุ้นการไหลเวียนของเลือด และบรรเทาอาการปวดกล้ามเนื้อ

 

สมุนไพรที่ใช้ในการอบและนวด

สมุนไพรที่ใช้ในการ อยู่ไฟหลังคลอดประกอบด้วย เปลือกส้มโอ ใบส้มป่อย หญ้าฝรั่น ตะไคร้ ผักบุ้ง มะกรูด และเกลือ นอกจากนี้ยังมีการนวดด้วยลูกประคบสมุนไพรที่ประกอบด้วย ไพล ขมิ้น อ้อย และใบส้มป่อย บางสูตรอาจเพิ่มตะไคร้ ขมิ้น หอมแดง ข่า เปลือกมะกรูด และการบูรเข้าไปด้วย

 

การควบคุมอาหารและระยะเวลาการอยู่ไฟ

ในอดีต การรับประทานอาหารในระหว่างการอยู่ไฟมีข้อจำกัดมาก เช่น ห้ามกินเนื้อสัตว์ทุกชนิด ห้ามกินผักและผลไม้สดที่มีฤทธิ์เย็น อาหารพื้นฐานที่แนะนำคือข้าวเหนียวปิ้งและปลาย่าง แต่ในปัจจุบัน การรับประทานอาหารจะถูกปรับให้เหมาะสมกับการดูแลสุขภาพแบบสมัยใหม่มากขึ้น

ระยะเวลาการอยู่ไฟมีตั้งแต่เจ็ดวันถึงหนึ่งเดือน ยิ่งอยู่ไฟนานเท่าไหร่ยิ่งดี การคลอดครั้งแรกมักจะต้องอยู่ไฟประมาณ 15 วัน ส่วนในบางภูมิภาคอาจมีระยะเวลาการอยู่ไฟที่นานกว่านั้น

 

บทบาทของครอบครัว

ในอดีต การเตรียมการ อยู่ไฟหลังคลอดต้องใช้เวลาหลายเดือน โดยมีหน้าที่หลักเป็นของสามีที่ต้องทำความสะอาดบ้าน จัดเตรียมเตาไฟ เก็บสมุนไพรและเชื้อเพลิง และสร้างเตียงไม้ไผ่สำหรับการอยู่ไฟ การสนับสนุนและการทุ่มเทของสามีเป็นสิ่งสำคัญในการช่วยให้ภรรยาฟื้นตัวได้เร็วขึ้น

 

การอยู่ไฟในปัจจุบัน

ในปัจจุบันการอยู่ไฟถูกปรับให้เหมาะสมกับวิถีชีวิตสมัยใหม่ โดยการนอนเหนือเตาไฟมักจะถูกยกเว้น ยกเว้นในบางพื้นที่ที่ยังคงรักษาประเพณีดั้งเดิมอยู่ การอบสมุนไพรและการนวดด้วยลูกประคบยังคงเป็นที่นิยม คุณแม่สามารถจ้างผู้เชี่ยวชาญมาช่วยดูแลหรือซื้อชุดอุปกรณ์สำหรับการอยู่ไฟได้ อาหารและโภชนาการในปัจจุบันควรปฏิบัติตามคำแนะนำทางการแพทย์สมัยใหม่